Pasmo nieszczęść na zabytkowych cmentarzach Wilna. Doszczętnie zniszczony nagrobek, którego odnowienie kosztowało 8200 Eur

Niedzielne popołudnie 27 czerwca 2021 r. Prezes SKOnSR Dariusz Żybort otrzymuje wiadomość telefoniczną od doświadczonego litewskiego konserwatora Kęstutisa Norkūnasa, z którym organizacja społeczna współpracuje od wielu lat. Powstają duże emocje spowodowane niespodziewanym, gwałtownym przeżyciem. W krótkim czasie prezes Dariusz Żybort i członek SKOnSR Dariusz Lewicki wyruszają na Cmentarz Bernardyński i Cmentarz na Rossie. Nie wierzą własnym oczom. Widzą masowe zniszczenia nagrobków, spowodowane przewróconymi drzewami. Wśród okaleczonych pomników na Rossie jest cenny nagrobek Heleny Romanowicz (1862-1932), który został odnowiony staraniem i ze środków finansowych Komitetu w 2020 r. Koszty odnowienia wyniosły 8200 Eur (ok. 36 tys. zł). Do wykonania pozostały pojedyńcze prace. 25 czerwca br. konserwator K. Norkūnas przybył na cmentarz mając na celu ostatecznie zamontować wazony, należące do tego pomnika. Widok wprawił go w osłupienie... Wielkie dzieło znanego specjalisty obróciło się w drobny mak...
• Na szczęście konserwator nie był w pechowym miejscu, kiedy potężne drzewo runęło na pomniki. W przeciwnym wypadku mógł ponieść śmierć na miejscu.
• Powalone drzewa są puste w środku. Dlaczego specjaliści dotychczas nie zwrócili na to uwagi?
• SKOnSR od 2018 r. kilkakrotnie zwracał się z pisemnymi prośbami do Samorządu miasta Wilna w sprawie wycięcia drzew, które są w stanie awaryjnym i zagrażają pomnikom nagrobnym na zabytkowych cmentarzach Wilna. Pisma Komitetu są ignorowane, nie podjęto żadnych konkretnych działań.
• Edyta Tamošiūnaitė, wicemer m. Wilna, w 2020 r. oświadczyła, że zostanie ogłoszony przetarg na oszacowanie wartości prac restauratorskich na cmentarzu Bernardyńskim i zostanie ogłoszony przetarg na przeprowadzenie prac nad uporządkowaniem nekropolii wileńskiej. Natomiast Zbigniew Maciejewski, Radny z ramienia AWPL-ZChR zapewniał, że w celu niedopuszczenia do podobnych spustoszeń w przyszłości w trybie pilnym Samorząd m. Wilna przeprowadzi taksację drzew na Cmentarzu Bernardyńskim, ale też innych największych nekropoliach wileńskich (cmentarzu na Rossie, na Antokolu, cmentarzu św. Piotra i Pawła). Obie prace z niewiadomych przyczyn zostały niezrealizowane.
• Darius Daunoras, kierownik Działu Ochrony Dziedzictwa Narodowego w Urzędzie m. st. Wilna niegdyś zapewniał, że Wilno daje sobie radę, jednak nie wszystko idzie tak sprawnie. Od 3 lat z powodu nawałnicy zniszczone ogrodzenie przy Czarnym Aniele – najpiękniejszym pomniku Izy Salmonowicz na cmentarzu na Starej Rossie dotychczas nie zostało naprawione. Warto przypomnieć, iż w 2017 r. zostało ono odtworzone ze środków Orlen Lietuva we współpracy z SKOnSR. Koszt prac wynosił 10 000 Eur.
 
1 lipca 2021 r. prezes SKOnSR Dariusz Żybort i członek organizacji Dariusz Lewicki przybyli na Starą Rossę mając na celu ocenić straty spowodowane drzewem, które upadło na cmentarzu tydzień temu. Ustalono, że ucierpiało aż 28 pomników nagrobnych z początku XX w. Spustoszenie jest ogromne. Koszty odrestaurowania mogą sięgnąć ponad 100 tys. euro, w tym ok. 12 tys. euro za pracę papierkową – wykonanie projektów.
 

Pomnik nagrobny Heleny Romanowicz na Starej Rossie. Październik 2020 r.

 

(Fot. Dariusz Lewicki, członek SKOnSR)